Ontvangen tips: “hoe kunnen we de vier zinnen over Amelisweerd/A27 aanvliegen?”

Net voor de Kerst 2021 publiceerde de nieuwe Coalitie haar Coalitieakkoord voor een nieuw kabinet, Rutte IV. Ik benaderde mijn netwerk met de vraag hoe we de vier zinnen in dit akkoord over “Amelisweerd en de A27 zouden kunnen “aanvliegen”. Deze vier zinnen luiden als volgt: (Bron p14 van het Coalitieakoord, hoofdstuk infrastructuur)

We bezien in overleg met de regio of een door de regio voorgestelde alternatieve invulling van de A27/Amelisweerd binnen de bestaande bak de bereikbaarheidsproblematiek op gelijkwaardige wijze oplost. Ontsluiting via (hoogwaardig) OV en auto van nieuwe woongebieden in de regio (m.n. Rijnenburg) is daar onderdeel van. Als dit het geval is, wordt het voorstel van de regio overgenomen. Zo niet, dan wordt het lopende besluitvormingsproces voortgezet.

Veel van de hierboven vet en cursief gemaakte woorden zijn in onderstaande tips opgenomen.

Alle in dit resume benoemde tips, aandachtspunten en stappen zou je moeten kunnen wegen.

Drie tips springen er voor mij uit!

1. Zorg voor intenties en deal(s) om samen een goed regionaal plan te maken
2. Dat betekent dat je aan tafel wil over de deal over dat plan
3. Zorg voor diversiteit in de beïnvloeding van 1 en 2 van uit regio en stad: het idee van een bosgemeenschap Amelisweerd met zaailingen

Alle 25 tips op een rij

1. Blij, fantastisch (tussen) resultaat, effect van standvastig blijven
2. Goed gedaan!
3. Kans grijpen, samenwerken, maar gooi het proces open
4. Hou rekening met de vele krachten in het “spel”, het krachtenspel!
5. Het zijn 4 lange zinnen met een vileine laatste zin: Maakt de regio een slecht plan dan gaat kabinet Rutte IV “gewoon” bomen kappen.
6. Doe niet aan geheime gesprekken, hou het zo veel mogelijk transparant
7. Ga uit van een proeftuin-gedachte, proeftuin Regio Utrecht? Met heel veel tuiniers uit regio en stad?
8. Gooi de gedachte niet weg naar Utrecht voorbeeldregio, lange adem
9. Werk samen met alle partijen, vergroot draagvlak en draagrkracht
10. Overwin weerstanden, pas nieuwe methodieken toe, ook online
11. Besef dat het samenwerken in complexiteit is, wordt en blijft
12. Maak een tijdlijn wie /welk orgaan over het regionale alternatieve plan gaat / gaan, willen of zouden beslissen: BO MIRT? Volksvertegenwoordigers?
13. Hou vanaf het begin verschillende beslismomenten (en beslisorganen) voor ogen waarop beslissers (regio en rijk) een gemeenschappllelijke deal met elkaar sluiten en succes vieren
14. Bekijk hoe je kunt toe werken naar zo’n deal, nog zonder je (alleen) bezig te houden met de “technische invulling van zo’n plan.
15. Sterker nog: onderscheid “deal” sluiten van “plan uitwerken”
16. Denk in meerdere fasen, bijv in deal (akkoord over uitgangspunten en toetscriteria) daarna naar deal 2 (het regionale plan uitwerken toetsen aan criteria opdat je een plan hebt met akkoord van regio en rijk. Daarna uitvoering + monitoren.
17. Zorg voor het tot stand brengen van een toetsingskader met draagkracht+ draagvlak, maar wel vŌŌrdat je plan gaat uitwerken. Het plan als onderzoeksresultaat moet het besluitvormende orgaan (waar je aan tafel zit?!) wel kunnen toetsen aan overeengekomen criteria. Bedenkd dat de overheid lieftst andersom werkt….
18. Werk niet met teveel varianten. dan maak je het complexer en laat je de keuze in de complexiteit aan het Rijk! “Simpel zat!”
19. Zorg voor een stakeholderanalyse van beslissers, mensen en organisaties, die belang (kunnen) hebben bij de besluitvorming en de uitwerking van de deal(s) en het alternatieve regionale plan
20. Vorm een werkgroep met mensen met tijd en kom als werkgroep aan tafel, daar waar de beslissingen vallen: is dat het “BO MIRT”?
21. Zorg voor een begeleidingsgroep op afstand, die terugkoppeling krijgt van werkgroep en die werkgroep feedback geeft over proces en meer
22. Zorg voor een online-dialoog met mensen uit de regio die suggesties kunnen doen voor proces en tussenproducten
23. Bestudeer de T-methode ontwikkeld voor dialoog met 2000 burgervertegenwoordigers over de Warmtetransitie in Tilburg
24. Werk samen, met respect voor elkaar en belanghebbenden, introduceer en hanteer principes uit de Waarderende Dialoog!
25. Combineer de tips in een eigen strategie: We denken en doen mee!

NOG MEER IDEEËN !

• Start met Stakeholderanalyse (rijk, provincie, gemeente, lokale belangen) en kijk hoe je daarna met partners van daaruit tot een gezamenlijk scenario of meerdere gezamenlijke scenario’s op de inhoud komen. Gebruik mogelijk methodiek van Strategisch Omgevings Management.
• De regio dient aan alternatief plan te maken. Wie neemt het initiatief/voortouw voor het formuleren van de onderzoeksopdracht?
• Vat de 4 zinnen op als een gezamenlijke projectopgave van regio en coalitie
• Sluit aan op documenten, die afgelopen jaren zijn gemaakt die bij kunnen dagen aan de projectopgave tegemoet te komen, en op documenten die er in deze contekts bij betrokken dienen te worden.
• Ga na wie mee zou moeten werken aam deze opgave en voer daarvoor een krachtenanalyse voor regio en kabinet uit
• en trek je conclusies voor het doel en proces/projectaanpak.

Wie neemt nu het initiatief?

Het lijkt erop dat regio, stad en Rijk de kat uit de boom kijken. Ondertussen…

A. Uit wandelgangen (en uit de Cobouw-artikelen over dit onderwerp) begrijpen we dat gedeputeerden Huib van Essen (Portefeuille RO, klimaat en Omgevingswet) en Arno Schaddelee (Mobiliteit en participatie) zich als eerst geroepen voelen trekkers van dit project te worden. De mobiliteitsopgave wordt immers in de 4 zinnen (terecht!) in relatie met RO gebracht met Mobiliteit. De gemeente Utrecht lijkt zich (pragmatisch) te willen richten op een technische uitwerking van een goedkoper plan en het geld te besteden aan OV (Metro naar Nieuwegein?!!) De Gemeenteraad van Utrecht heeft onlangs wederom bepleit dat “Amelisweerders met onze jarenlange passie voor stad en regio” betrokken gaan worden in het proces.

B. Laat zien wat – met gebruik making van de Trias Mobilica – de effecten zijn op duurzame mobiliteit is aan de projectopgave, de verkeersstromen in stad en regio en de effecten daarvan op de Ring Utrecht (A12, A27, A28 en NRU).

C: denk als input niet alleen aan SUUNTA 2 maar ook aan een update van Kvu 2.0 uit 2010, een werkdocument, vervaardigd door gerenommeerde organisaties APPM, Goudappel, Movares, Strukton en Stratagem; inhoudelijk gestructureerd met de ladder van Verdaas en MKBA-methodieken, en aangevlogen met inspiratie-sessies met burgers op de Plompetorengracht o.l.v. KvU en APPM, In opdracht en mmv van het Kracht van Utrecht-collectief. KvU 3.0, maar noem het wel anders……

E. Besef dat het gezamenlijk projectresultaat zou moeten worden. dus breng wel je eigen kennis ervaring en producten in, maar streef niet naar een eigen product.

F.Het hele Coalitieakoord van Rutte IV druipt van zinnen en miljarden over klimaat en stikstof. Vreemde eigenlijk dat de woorden klimaat, stikstof niet in de 4 zinnen voorkomen. Neem ze dan ook wel allebei wel mee in de uitwerking van de gezamenlijke opgave, bijvoorbeeld als criterium/ randvoorwaarde in toetssingskader / winst op klimaat en klimaatakkoord 2030/ winst op verlagen stikstof depositie

E. Anno 2022 is de tijd rijp voor een cocreatie-project en de regio deelgenoot te laten zijn van het “alternatieve plan”. Denk bij de krachtenveldanalyse aan bewoners, bedrijven, bestuurders en kennisinstellingen (Civil Society, belangen, bijdragen, deelgenoot zijn, betrokken burgers en bedrijven. “Niet lullen maar poetsen als aandeelhouder”, nu het er op aan komt

F. Sluit aan op de ontstaansgeschiedenis van de Vrienden van Amelisweerd in de jaren zeventig en vanaf 2009 de KvU 1.0 en 2.0. . Zorg voor het opfrissen van het collectief geheugen met en zonder trauma’s. Het Rijkswegenplan dateert immers uit 1968 met om de 15 kilometer een snelweg. Het plan is met de beste bedoelingen door ingenieurs gemaakt na een bezoek van Rijkswaterstaat aan de USA. Het rapport “Grenzen aan de groei van de Club van Rome zorgde pas in 1972 voor ophef (ik was erbij)

G. Plaats besluitvorming over dit snelwegproject en mobiliteit in historisch perspectief met bijdragen van Oedze Atzema UU, lid Adviescommissie Netwerkanalyse 2006 en Lucas Harms, proefschrift Onderwijl Onderweg 2008. En de plannenkaart Kromme Rijn gebied die de projectgroep in 1974 in haar eindrapport publiceerde (p 97).

H. Kom er samen uit! 3 bestuurlijke niveau’s met samenhang maatregelen: oa prijsbeleid = belastingdn mrb / 80 kilometer per u
Dus het eens worden over het toetsingskader is cruciaal

Tekstanalyse: nog meer reacties!

A. Kijk wat je als consequenties van de “zinnen” beschouwd…….

A1: PROCES In de coalitie is een heel jaar gestudeerd op deze vier zinnen.. Veel voorlieden van politieke partijen, topambtenaren en bestuurders kregen concept-zinnen voorgelegd j n hebben er iets van afgehaald of aan toegevoegd……Daarom een analyse van de woorden in de zinnen?

A2. Teskstanalyse: Wat betekent “We bezien””? Dat is een wollig begrip: is het is de coalitie, het nieuwe kabinet, en/of de minister voor Infrastructuur en Waterstaat? Klinkt passief: wachten! Zien is kijken wat er gebeurt. Ondertussen werkt het ministerie gewoon door aan de behandeling van het beroep vanuit Amelsiweerd bij ……de Raad Van State. O je! Wat goed dat de Raad van State inmiddels navraag bij het Ministerie van I&W heeft gedaan of de zittingen over het Utrechtse beroep gepland moeten blijven of dat het Tracebesluit wordt ingetrokken?

A3. Welke vet en cursief gemaakte woorden is een analyse waard?

A4: bijvoorbeeld Wie wordt bedoeld met regio? Province, GS, Gemeenten, welke, U10 / U!6, Gemeente Utrecht? Hoort hier ook de volksvertegenwoordiging bij? Die is er helemaal niet op regionaal niveau; moet de provincie Utrecht dit trekken ?(Met 3 regio’s Utrecht, Eemland rond Amersfoort, Food Valley met Veenendaal, Rhenen en Wageningen; – > Welk belangen spelen er -> Eerst maar eens een gezamenlijke Stakeholdersanalyse uitvoeren?

B. Nu naar het hele PROCES kijken

B1 Hoe je proces zelf ingaat, welk onderhandelingsproces zie je voor je? Welke positie heb je ? Welke rol wil je vervullen , wanneer moet het klaar zijn? Hoe lanhg gaat dit duren? Is lang duren in ons voordeel of nadeel? wat zijn je streefpunten, wat wil je minimaal realiseren? Wat wil je voorkomenoe bereik je dat. Hoe hou je bewaking, en wie doet dat?

B2 Maak het proces zo bestuurlijk mogelijk. De ervaring leert dat bij grote projecten het lang duurt voordat de inhoud bij de bestuurder komt en dan kunnen ze er geen invloed meer op hebben. Terwijl de huidige bestuurders in de regio veel progressiever zijn dan het ambtelijk apparaat.

B3 Baken aan de voorkant goed af wat jouw inzet is: wil je als KvU helemaal geen investeringen in de A27 of wil je alleen de fysieke verbreding bij Amelisweerd van tafel? Je zult het ook met partners moeten doen zoals gemeente en provincie in de lead, en die moeten allemaal dezelfde uitgangspunten gebruiken.

B4 Probeer erachter te komen hoeveel tijd je nodig hebt om tot een eerste deal (over Toetsinskader ) en daarna tot de alternatieve invullingen te komen. Moet dit binnen 6 maanden (is niet realistisch) of heb je 2-3 jaar?

B5. Bedenk dat heel veel overheidsprojecten de verkeerde volgorde lopen> We zoeken een technische oplossing en maken dan het toetsinsgkader passen.. Die volgorde moet je echt anders willen.

B6 Gebruik het Coalitieakkoord om andere uitgangspunten te kiezen en bredere doelen te formuleren. Dus woningbouw mogelijk maken, fiets en OV grotere rol in stedelijke bereikbaarheid, klimaatdoelstellingen, Stikstofcrisis, Gezondheidsbelang, Natuur=belang Ecologisch denken Actieve rok van burgers, Online dialoog, mediastrategie, Recht op Uitdagen vanuit burgres etc.

B7 “Gelijkwaardig” Blijkbaar verwacht het Rijk dat de regio in staat is het ministerie te overtuigen van een gelijkwaardig alternatief. Wat betekent gelijkwaardig? Daarmee ontkom je er niet aan om het op een manier te doen, die het ministerie in staat stelt het goede te vergelijken met het voorkeursalternatief tot nu toe en te toetsen aan hun richtlijnen en criteria, maar dan moet je die criteria ook tevoren van Rijk en Regio in beeld hebben en houden.

B8. Stel dan ook als regio samen met het ministerie een toetsingskader op: waarop beoordeelt het ministerie straks het plan vanuit de regio?

B9 Daarmee ben je flexibel waarom en hoe je verkeersmodellen gebruikt. Ook met het verkeersmodel zijn er allerlei mogelijkheden om mee te sturen. Soms op detailniveau na doelgroepenanalyse

B10 Uiteraard een alternatieve vormgeving, b.v. 2×6  en 80 km/u binnen de bak. Rekening rijden naar plaats en tijd voor bepaalde doelgroepen?

B11 Hou rekening met een Mobiliteitstransitie zoals de gemeente Utrecht dat voorzichtig in haar recent vastgestelde beleid heeft opgenomen. We kennen de sterke en zwakte van verkeersmodellen. Hoe je aan een aantal knoppen kunt draaien om de hoeveelheid autoverkeer te “faciliteren” en hoe je modelmatig de potentie van OV en fiets beter in beeld krijgt. Maar een model kun je ook gebruiken om te volgen wat er gebeurt en vooral om te sturen wat je als overheid en burgers wilt realiseren. Corona vormt een Trendbreuk, hoe volg en stuur op wat je wilt bereiken in 2030?

B 12 Gebruik terminologie die aansluit bij wat het ministerie (en RWS) kent.

B 13 Geef RWS-Utrecht een rol, niet te formeel, want dat mogen ze niet, maar zo dat je ze informeel meeneemt in wat je doet. Daarmee creëer je draagvlak tijdens het proces.

B 14 Maak van de gelegenheid gebruik om de nieuwste inzichten van het CPB/PBL en KiM (Kennisinstituut voor Mobiliteit) mee te nemen in jouw verhaal. Je zou ze zelfs in de fase van het formuleren van uitgangspunten kunnen uitdagen om daar een rol in te spelen.

B 15 Kortom, maak creatief gebruik van de ruimte die in de standaard IenW spelregels, gebruiken en instrumenten zit.

B16 Inhoudelijke argumenten?

• de A27 hoeft helemaal niet verbreed: maak het kort en maak een krachtig verhaal, waarin je laat zien dat nut en noodzaak daarvoor ontbreken en er tal van argumenten+onderzoek beschikbaar is om de A27 niet te verbreden. Nieuw onderzoek is niet nodig, belangrijk is wel dat de regio krachtig verwoord dat ze geen behoefte heeft aan verbreding, Amelisweerd en aangeeft wat de regio wel nodig heeft
• Je kunt het effecten van Thuiswerken , kortere reisafstanden, veranderingen in woon-werkselaties en woon-werkafstanden etc, etc maar voor een deel modelleren / aannemelijk maken. Leg de link met het idee voor een proeftuin Voorbeeldregio Utrecht?
• Maak een nieuwe geactualiseerde onderbouwing voor de alternatieve invulling binnen de bestaande bak (met gebruikmaking van alle bronnen en criteria

Uitwerking Begeleidingsgroep?

Vorm met elkaar in 2022 een begeleidingsgroep “Binnen de Bak” BdB

Uitgangspunten opdracbt
“Van proberen kun je leren
“Verbinden is werken met het verschil

Doel:

1. aan tafel komen bij de bestuurders in BO MIRT.
2. Invloed uit te oefenen op een door regio en rijk samen te nemen besluit om invulling te geven aan het coalitieakkoord (vanaf 6 maart regeerakkoord!) op onderdeel A27 – binnen de bak van Amelisweerd en leg waar mogelijk de verbinding met de regionale klimaatopgave mbt Ruimtelijke Ordening en Mobiliteit
3. Benut methoden zoals de Tilburger methode (T-methode) vanuit de Civil Society (bewoners, bedrijven en kennisinstellingen) invloed te organiseren op bovenstaande doelen 1-3.

Motto: “Het lerend vermogen van de staat, stad en regio vergroten

Uitdaging: omgaan met prestige & gezichtsverlies

De kwestie terugbrengen tot het ligt aan het prestige van de minister: “zij heeft toch altijd gelijk” was afgelopen jaren een veel besproken thema binnen onze kring. Nu heeft de medaille voor he eerst twee kanten; Prestige van de regio (we kunnen het! ) en van het Rijk ! Met het oog op het voorkomen van gezichtsverlies Des te meer is diplomatie nodig om een gezamenlijke deal te bereiken. Met draagkracht en draagvlak vanuit stad en regio. .

In de uitwerking kun je denken aan een vertegenwoordiging van de BdB als animator van de T-methode.