Soms lijkt het erop dat we meer weten van de verkiezingen in de USA dan wat er dichtbij in de wijk gebeurt. In een tijd waarin we afstand tot elkaar moeten houden kunnen we soms snakken tot wat nabij is. Wibo Senders en Jan Korff de Gidts, beiden actief in het Kracht van Utrecht-initiatief (zie kader) spraken elkaar over het thema: Wat is nabij in Utrecht Oost? Allebei wonen we vlak bij elkaar en zeiden: we gaan een fietstocht door de wijk foto’s maken van markante plekken; en met ondernemers in de wijk kennis maken door hen twee open vragen stellen: welke “betekenis” geven zij aan “nabijheid”; en welke”waarde” hechten zij als ondernemer aan “nabijheid”? Een korte verkenning. Wie fietst of loopt mee door wijk of buurt?
Verschillende informele gesprekjes hadden we met ondernemers. Voor dit artikel spraken we woningmakelaar Noel, fietsenmaker Idde, Elizabeth, de activiteitencoördinator op de Wilg, het gebouw waarin cliënten en vrijwilligers samenwerken. En we spraken Ron, voor ons een oude bekende, in zijn NEWWS-cadeauwinkel op de Nachtegaalstraat. We wisselden heel informeel met hen van gedachten over wat nabijheid voor hen betekende en noemen hen nu dan ook maar met de voornaam.
De begraafplaats 
Website Nl Knarrenhof 
Voor het maken van foto’s van markante plekken dachten we aan de “toegangswegen” naar de wijk. Bijvoorbeeld de weg van en naar de Berenkuil. Langs de begraafplaats (St Barbara) rij je zo de wijk in. Wij kregen weer het gevoel: “zo komen we de wijk weer in”. Terwijl we Barbara inliepen zagen we leeftijdsgenoten een graf verzorgen. Zouden er veel mensen dicht in de buurt van Barbara willen wonen? Halverwege de Maliebaan zien we de Wilhelmina-apotheek. Die zit nu in het hoekpand van waar voorheen “Potten en Pannen”was gevestigd . We vroegen ons af of het de ondernemers, het kantoorpersoneel van de Maliebaan en de wijkbewoners veel uitmaakt of er nu een Apotheek zit op de plek waar je vroeger je “Potten en Pannen” kon kopen?
Het tekeningenboek over Utrecht 
De nieuwe wereldwinkel
Iets verderop in de Nachtegaalstraat lopen we binnen bij Ron van de NEWWS. Hij is immers bedenker van het nieuwe concept voor “Wereldwinkels Dicht Bij”. Met dit concept koopt hij meer dan ook méér in bij makers die uit de buurt of uit de stad Utrecht komen (MadeinUtrecht). Hij merkt dat de belangstelling voor zijn winkel en Utrechtse producenten aftrek vindt. Hij liet trots de nieuwe Amelisweerdkalender 2021 en het nieuwe Tekenboek over Utrecht van Ellen de Bruin zien. “Je hoeft niet meer naar de binnenstad voor een leuke cadeauwinkel”. Zie hier: meer hints richting ‘nabijheid’?
En dan vergeten we Lindeborgh, de exclusieve woon- en zorgvoorziening voor ouderen op de Maliebaan. Niet zo lang geleden geopend na een renovatie van het pand van het Bestuur van de Regio Utrecht (BRU). Geclusterde woonvormen voor ouderen organiseren blijkt een trend te zijn. Er zijn in Nederland anno 2020 al 91.000 geclusterde wooneenheden voor ouderen, getuige de kaart van RIGO https://www.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=6ff17aefee114a03a79920e7995d4147&extent=256539.0605%2C6567777.2234%2C816058.1075%2C7043521.2875%2C102100 Een “Krasse Knarren-project” is in Noord Oost nog niet gelukt. Waar zou zoiets ook in in Utrecht-Oost gerealiseerd kunnen worden? En zijn er projectontwikkelaars die hier een gat in de markt zien. Makelaar Noel had ons eerder die dag nog op het hart gedrukt.
Spoedeisende hulp 
Op de Burg. Reigerstraat vielen ons de vier al lang leegstaande panden op, naast de Albert Heyn. In de Wagendwarsstraat daarachter, spraken we Henny, een buurtbewoner (en dakdekker). Hij kende ondernemer Marcel Paping goed en wist dan ook meer te vertellen over de reden van de stagnatie. Er staat namelijk een boom in de Wagendwarsstraat. Alleen als die boom gekapt wordt en het huis gesloopt, zou eigenaar Paping bereid zijn van de panden nieuwe appartementen mét een uitrit voor de ondergrondse parkeergarage te maken. “Voor de woningnood zou het helpen” zei Henny. Interessant hoe hij de economische “woonwaarde” van de panden, vergeleek met de ‘sociale- en ecologische “waarde’ van de straatbewoners. Ja; die boom in de straat geeft veel heibel. Trouwens: Welke winkels missen bewoners en ondernemers in Utrecht Oost? Welke winkels zouden we het liefst willen hebben naast de AH in de Burg Reiger”
We fietsen verder richting Adriaen van Ostadelaan. Bij de Wilg liepen we ook zomaar binnen en werden vriendelijk ontvangen door activiteitencoördinator Elizabeth. Enthousiast vertelde ze hoe prettig het is om bij De Wilg te werken waar mensen met- en zonder beperking elkaar ontmoeten. De Wilg organiseert verschillende (vrijetijds-) activiteiten, geeft voorlichting & training en begeleiding bij het verrichten van vrijwilligerswerk. “De beperking is niet van belang; bij De Wilg deel je je interesses!” voegt Elizabeth er spontaan aan toe. Een vrijwilligster liet ons uit en gaf aan, zonder dat we er om vroegen, dat ze wijkbewoners aanraadde om vrijwilliger te worden! Komt aardig overeen met het motto van de Wilg: “Ontmoeten, delen en genieten!”
Op het kruispunt verderop bleven we even staan kijken. Met terrasjes en de PLUS. Dat is het Oost-plein van Utrecht. Een “dorpsplein” hadden we in Oost eigenlijk niet echt. Nu zonder stop- nee verkeerslichten. Burgers zijn zelf verantwoordelijk wanneer ze doorlopen of doorrijden. Over het ontwerp is redelijk goed overleg gevoerd met bewoners, ondernemers en de gemeente. Hier zou nu eens niet het recht van de sterkste gelden. Wordt hier door bewoners, ondernemers en gemeente vertrouwen aan nabijheid geschonken? Wanneer bespreken we de evaluatie van het gebruik van het dorpsplein?
Vlakbij treffen we het ziekenhuis, “ons Diak”, aan. We zien mensen die er – tijdens Corona – werken. We zien mensen het ziekenhuis in- en uit gaan. We weten niet of mensen beter zijn geworden of nog ziek zijn. Niet of ze net een behandeling achter de rug hebben. Hoe staat het met de sociale ondersteuning van die mensen? Werkt Buurtmobiel hier ook, net zoals in naburige wijken NoordOost en Overvecht? Zie http://www.buurtmobiel.com En wat missen we in Oost aan voorzieningen, hoe nabij èn bereikbaar zijn ze? Hoe valt dit op te pakken, bijvoorbeeld met mensen van Podium Oost, Oost voor Elkaar en Samen030?
Op de Moestuin Maarschalkerweerd dronken we wat en wisselden we ervaringen van onze fietstocht uit. Hoe verschillend denken ondernemers over nabijheid in de wijk? Wat betekent nabijheid voor wijkbewoners? Hoeveel wijkbewoners zijn er eigenlijk en wat is er voor hen nabij, aan voorzieningen?
Utrecht Oost: ongeveer 33.000 inwoners,
10 woonwijken, kantoren, sportvelden, golf- en trambaan, Utrecht Science Park en A27 en 28. Op 11 km2, winkels, ondernemers, huisartsen, ziekenhuis, horeca, voorzieningen. Je fietst in 10 minuten de wijk uit.
Wat betekent nabijheid? Waardevol was het om in onze gesprekjes van ondernemers te horen welke betekenis ze geven aan ‘nabijheid’. Hoe zou het zijn als we wijkbewoners en ondernemers met elkaar in gesprek zouden gaan over hoe belangrijk zij nabijheid vinden in de wijk? En hoeveel waarde zij hechten aan nabijheid? Dan komt om de hoek kijken hoe je waarde weegt. Dan komt ook aan de orde hoe je economische, sociale en ecologische waarden met elkaar deelt. Hoe weeg je de sociale waarde van een ziekenhuis met Spoedpoli in vergelijking met de economische noodzaak van bezuinigingen en efficiency? Hoe belangrijk is nabijheid van winkel-, zorgvoorzieningen voor je eerste levensbehoeften? Hoe belangrijk is het dat je woont vlak bij begraafplaatsen als St Barbara, Tolsteeg, Kovelswade of Soestbergen?
Voor het beantwoorden van deze vragen zoeken Wibo en Jan vrijwilligers in de wijk. Hoe deel je als wijkbewoners en ondernemers met elkaar nabijheid èn bereikbaarheid als waarde? Ga je mee fietsen door wijk of buurt?
Wie heeft als vrijwilliger belangstelling voor deze aanpak? En ondernemers en wijkbewoners te vragen welke betekenis zij geven aan “nabijheid”; en welke”waarde” zij hechten aan “nabijheid”? Als eerste verkenning. Doel: Om wijkbewoners en ondernemers in de wijk in alle openheid te interviewen welke voorzieningen en levensbehoeften in Utrecht Oost nabij èn bereikbaar zijn?
Belangstelling? Bel Jan op 063363 0344 of mail hem op contactenkvu (at) gmail.com
Jan Korff de Gidts (Poortstraat) en Wibo Senders (Nicolaasweg)
Toelichting: De Kracht van Utrecht streeft naar een gezonde en groene stedelijke leefomgeving in een klimaatvriendelijke stad en regio Utrecht. In het gebruik van de schaarse ruimte is jarenlang de focus gelegd op bereikbaarheid en meer infrastructuur voor de auto. In de regio zijn wonen en werken zo ver uit elkaar gehaald dat er dagelijks grote regionale autoverkeersstromen ontstaan. Wij vinden dat die autoverkeersstromen juist vanuit regio & stad te beïnvloeden zijn. Dan wordt het nog belangrijker te denken vanuit nabijheid en je eigen leefomgeving. Niet dat je er naar streeft dat alles en altijd per auto bereikbaar moet zijn. In deze Corona-tijd komt nabijheid ook meer ter sprake, ook bij de inrichting van de schaarse ruimte. Als Kracht van Utrecht kunnen we inmiddels aantonen dat zowel meer duurzame mobiliteit als meer gezonde actieve mobiliteit meer ruimte schept, fysiek èn mentaal. Meer info: http://www.krachtvanutrecht.nl