Het bos is meer dan een verzameling bomen. Bomen bestaan in een web van wederzijdse afhankelijkheid, zijn aan elkaar verbonden door een systeem van ondergrondse kanalen. Dit netwerk verbindt alle bomen en het systeem met elkaar in een constellatie van knooppunten en verbindingen: jong en oud communiceren en reageren op elkaar door elkaar (biochemische) signalen te zenden. Moederbomen – majestueuze knooppunten, of hubs, die een centrale rol spelen in de communicatie, bescherming en het bewustzijn van het bos – geven hun wijsheid door aan hun nakomelingen, hun zaailingen, generatie na generatie, hun geheugen delend over wat helpend is en wat schadelijk, wie vriend is en wie vijand, en hoe ze zich moeten aanpassen aan en moeten overleven in een immer veranderend landschap. – Suzanne Simard (professor Forest Ecology bij Universiteit van British Columbia)
De sociale aard van het bos is essentieel voor het voortbestaan ervan. Wat kunnen we hiervan leren? Kunnen wij deze bomenwijsheid ook inzetten bij het vraagstuk rondom Amelisweerd en de ontwikkeling van een alternatief plan?
Op vrijdag 4 februari, bij een actie van MeerBomenNu om zaailingen in het Amelisweerdbos te verzamelen, vertelt een zaailingenmaatje: “Ja, ik heb de Amelisweerd-poster op mijn raam opgehangen, ja die met het hartje, omdat Amelisweerd en de natuur me aan het hart gaat. Er moet zoveel gebeuren omwille van het klimaat, de aarde, etcetera. Ik doe mee met de zaailingenactie vandaag omdat ik nu mijn handen echt uit de mouwen kan steken.”
Wat eraan vooraf ging: asfaltoverwoekeraar bedreigt het Amelisweerdbos.
In 1982 moesten – na stevige protesten – 600 bomen wijken voor de aanleg van de A27. Tien jaar geleden werd het bos opnieuw bedreigd met kap. De problematiek is geweken, en kwam weer terug. De afgelopen jaren waren er opnieuw plannen om delen van het bos te kappen, om de A27 te kunnen verbreden. Minstens 800 bomen. Een strook met eiken van meer dan 150 jaar oud. Als onderdeel van de protesten, kwam er een fietsdemonstratie en een ontwerp van Gerbert Greven voor een Amelisweerd-poster. Duizenden mensen maakten zichtbaar hoeveel liefde er bij de Utrechtse bevolking is voor Amelisweerd. De poster prijkte massaal op ramen overal in Utrecht. ‘Yesss, dat is er wéér een’, wist je, als je zo’n poster voorbij fietste of wandelde. Het verzet groeide, partij overstijgend, en hield aan: de bomenkap is een onzinnig en onnodig plan. Alle mogelijke schijnwerpers erop: de landelijke politiek móest luisteren.
Een expertteam mag aan de slag met een alternatief plan van de regio. Nu het gevaar lijkt te zijn geweken, verdwijnen de posters langzaamaan van de ramen. Lijkt, in koeienletters. Want, we zijn er nog niet. Het kabinet Rutte IV liet immers 15 dec j.l. weten: We bezien in overleg met de regio of een door de regio voorgestelde alternatieve invulling van de A27/Amelisweerd binnen de bestaande bak de bereikbaarheidsproblematiek op gelijkwaardige wijze oplost. Ontsluiting via (hoogwaardig) OV en auto van nieuwe woongebieden in de regio (m.n. Rijnenburg) is daar onderdeel van. Als dit het geval is, wordt het voorstel van de regio overgenomen. Zo niet, dan wordt het lopende besluitvormingsproces voortgezet. Wollig taalgebruik vol verhullend overheidsjargon. Vrij vertaald naar normaal Nederlands staat hier:Je mag een alternatief plan aanleveren. Als het plan ons niet bevalt, dan gaat het kabinet alsnog door met de plannen voor de bomenkap.
De meerwaarde van een Zaailingen netwerk versus Eenlingen.
Strijd en behaalde resultaten uit het verleden, bieden geen garanties voor behoud van het bos in de toekomst. Acties van eenlingen of van een onsamenhangende groep mensen die zich toevallig druk maken om hetzelfde, sterven meestal een stille dood. Pas als er een stevige organisatie achter staat, met een goed netwerk, maak je kans van slagen. Het Amelisweerdbos heeft beschermers en medestanders nodig, bij voorkeur een heel netwerk. Een netwerk waarin we signalen geven en die we zelf doorgeven aan de ‘moederboom’: signalen om nieuwsgierig te zijn naar wat er aan de hand is, vind ik dit prettig in mijn leefomgeving met de vraag: wat betekent dit voor jou & mij?
Actiebereidheid en meedenken houden de democratie in leven. Een gebrek daaraan geeft snelweg- en asfaltliefhebbende ministers alle ruimte om op te schrijven wat ze graag willen. De ‘raamposter-ophangers’ kunnen ons communicatienetwerk versterken, met relaties die een bosgemeenschap kunnen vormgeven. Zaailingen die de wijsheid van de moederboom kunnen overnemen. Die samen een sterke community vormen en Amelisweerd beschermen.
Ultieme doel: dat er geen boom gekapt wordt. Daarom: wat doen we met de aangewakkerde steun uit de stad? Wie zijn de raamposterplakkers? Op zoek naar Zaailingen.
- Wat is het motief van deze mensen om die poster op hun raam te plakken? Waarom vinden zij Amelisweerd waardevol? Zijn er clusters van beweegredenen en belangen? In welke mate voelen zij een verbinding met het bos van Amelisweerd, met de stad en de regio (en meer natuur en leefomgeving in de regio Utrecht).
- In hoeverre zijn het Eenlingen of Zaailingen? In hoeverre willen zij onderdeel zijn van een netwerk rondom Amelisweerd, zodat draagkracht en draagvlak in de toekomst behouden blijft?
- Welke talenten dragen zij, die zij wellicht kunnen inbrengen? Zijn zij zich bewust van de slagkracht die ze (kunnen blijven) hebben als ze zich verbinden met elkaar? Kan het Amelisweerdbos ook in de toekomst op hun steun rekenen? Hoe? Zouden ze graag onderdeel willen zijn van een netwerk? Bijdragen aan eigen passie, acties en meedenkwerk?
- Wie maakt het alternatief plan? Wie zijn de experts? Het belang van burgers en het belang van de provincie is uiteenlopend. Het is een complex ontwerp. Hoe vliegen we dat aan? Wie bepaalt de inhoud van het alternatief plan? Bewoners en gebruikers zijn op zijn minst ook experts. Wat kunnen we van hen leren? Welke wijsheid kunnen zij meegeven aan het plan? Het is een complex project en het kan ook niet zonder de gemeenschap die dit allemaal mogelijk maakt. Het is belangrijk dat het draagvlak in de toekomst wordt behouden, ook als slagkracht naar de lokale en landelijke politiek.
- Wat is hun mening over de oplossing van het vraagstuk? Willen zij meedenken over het alternatief, zodat dit breed gedragen wordt, en het alternatief niet louter wordt bepaald door ingehuurde experts? In hoeverre willen en kunnen zij een bijdrage leveren aan het maatschappelijk proces dat de komende 10 jaar aan bod is?
Het geheel aan Zaailingen is meer dan de som van de delen. Wie weet waar de Zaailingen naartoe (kunnen) groeien. Ontdek de wijsheid van de Zaailingen, met Amelisweerd als moederboom.
Meedenken? Feedback? Graag! Jan Korff de Gidts, jankorffdegidts@gmail.com mobiel 0633630344 Datum: 9 febr 2022
Met grote dank aan Geertje voor de ontwerp-tekst (Geertje van Berlo.nl )